Het Franse toilet

OOKIKKOOK in Frankrijk

In Frankrijk bestaat er al jaren een wet waarin beschreven wordt, dat in iedere gemeente openbare toiletten aanwezig moeten zijn. Zo kun je in iedere stad of dorp van Frankrijk openbare toiletten vinden waar je, meestal kosteloos, gebruik van kan maken. Of die toiletten dan modern, simpel of primitief zijn is een tweede. Vroeger werden namelijk voor deze openbare toiletten veelal hurktoiletten geïnstalleerd, die wij in Nederland ook wel het Franse toilet noemen.Dit hurktoilet heeft in Frankrijk wel een bijzondere naam, want dit wordt hier ‘toilette à la Turque’(Turks toilet) genoemd.

Komt deze ‘toilette à la Turque’ nu daadwerkelijk uit Turkije? De Turken zelf claimen deze uitvinding niet en ze praten daar namelijk over Griekse toiletten. Vraag je een Griek ernaar, dan zal hij

uitleggen dat hurktoiletten ook in zijn land voorkomen, maar dat je een fout maakt en dat ze Bulgaarse toiletten worden genoemd. Ga je zelfs naar de andere kant van de wereld dan spreken de Japanners weer van toiletten in Chinese stijl enzovoort … Samengevat lijkt het erop dat niemand deze uitvinding echt wil claimenen iedereen het ontstaan ervan bij zijn buren neerlegt. Dus het antwoord op de vraag ofde ‘Turkse toiletten’ echt Turks zijn, is niet te bewijzen. Het kan zijn dat het verband heeft met een gecompliceerd geval van geopolitiek!

Maar weer terug naar Frankrijk. Toen veel Nederlanders, in de vorige eeuw, op vakantie waren in Frankrijk en gebruik moesten maken van het toilet, had men dus grote kans dat je op zo’n ‘toilette à la Turque’ terecht kwam. Als je dan nog nooit van zo’n hurktoilet gehoord had, kun je je wel voorstellen dat het een hele schok was als je met hoge nood, de deur van een toilet open deed en helemaal geen toiletpot zag, maar alleen een gat in de grond. Keek je beter, dan zag je aan iedere kant van het gat, in het witte porselein, een afdruk van een voetstap en hoog boven tegen het plafond hing een stortbak met een lange pijp naar het gat. Maar de nood was hoog en je moest, dus deur dicht, op de hurken en dan maar doen wat je doen moest. Daarna met veel moeite weer op de benen zien te komen en doorspoelen. Als je dan doorspoelde, spoot het water als een soort tsunamidoor de hele bak, waardoor je moest rennen voor je leven.

Was je vaker op een hurktoilet geweest, dan leerde je vanzelf wel dat je na het gebruik van het hurktoilet eerst je broek moest optrekken, de deur van het slot moest doen, deur open zetten, start positie innemen, doortrekken en dan maken dat je weg kwam. Gelukkig zijn de meeste van deze hurktoiletten in de loop der jaren vervangen voor modernere zit-toiletten, maar zo af en toe kom je toch nog wel zo’n hurktoilet tegen.

Zo komen wij regelmatig in Bourdeilles, een heel leuk dorpje bij ons in de buurt, met een middeleeuwse brug, twee bijzondere kastelen en een prachtige uitzicht over het dorp en de rivier. Midden in dit dorp,

naast de oude brug, hebben ze daar nog steeds twee keurig nette, openbare, gemeentelijke ‘toilettes à la Turque’ in gebruik. Wanneer we met gasten uit Nederland, Bourdeilles bezoeken kunnen we het niet laten om ze dan ook deze hurktoiletten te laten zien. Iedere keer krijgen we er dan weer vragen en opmerkingen over: hoe het hurktoilet werkt, de voor- en nadelen van het hurktoilet en ook ludieke reacties van wat iedereen met dit soort toiletten heeft mee gemaakt.

Wat de meeste als nadeel zagen, was allereerst dat je moest hurken in plaats van zitten.Als je lang op je hurken zit, kun je wel eens beenkramp krijgen en probeer dan maar eens overeind te komen. Je moest voorzichtig zijn met spatten op je kleren en voeten (vooral dus bij het doorspoelen) en voor gehandicaptenis het hurktoilet ontoegankelijk

Maar er waren ook voordelen, namelijk dat de stoelgang, in verband met de hurkende houding, beter, sneller en gemakkelijker zou gaan. Bij veelvuldig gebruik van een hurktoilet blijft de gebruiker leniger en soepeler. Geen kapotte of onhygiënische zitoppervlakte. De hurktoiletten zijn goedkoper, gemakkelijker schoon te maken, te onderhouden en ook minder gevoelig voor vandalisme.

Of de voordelen opwegen tegen de nadelen kunnen wij niet beoordelen, maar dat er in Bourdeilles in ieder geval, nette, openbare toiletten aanwezig zijn en dat de gemeente daar zuinig, duurzaam en in stijl mee omgaat, is absoluut een feit en dan zijn hun ouderwetse ‘Toilettes à la Turque’zeker wel een compliment waard.

Met de groeten uit Jaufrenie. P+P