In Memoriam, Mam

Mijn moeder, onze Mam (1928-2018) had een lijfspreuk. Die heeft ze ons, haar kinderen, altijd voorgehouden maar zelf ook altijd uitgevoerd, namelijk: Doe wat je doen moet en doe dat goed! Dit had ze van jongs af aan geleerd, want als kruideniersdochter, uit een gezin van 12 kinderen, moest ze flink aanpakken! Dat moest ze en dat deed ze dan ook, en altijd zonder te mopperen.

In 1951 is ze met Ben (Dad), haar grote liefde getrouwd en zijn ze geëmigreerd naar Australië. Daar moesten ze in een vreemd land, met helemaal niets, een nieuw leven beginnen. En wat ze doen moesten, deden ze, want in korte tijd bouwden ze daar een nieuw bestaan en een gezin, met twee kinderen, op. Na vier jaar zijn ze in 1955 op aandringen van de opa’s en oma’s, voor een vakantie naar Nederland gekomen. Maar toen Mam weer zwanger bleek te zijn, wilden ze eerst de bevalling afwachten om daarna terug te keren naar Australië. In de tussen tijd hadden ze een slagerijtje geopend in de Rietgrachtstraat. Na de bevalling wilden ze dus terug gaan, maar weer onder aandrang van de familie zijn ze toen in Nederland gebleven. Ze hebben altijd gekscherend gezegd, dat ze vanaf 1955 nog steeds hier op vakantie waren.

Maar het was geen vakantie voor ze, want ze moesten weer helemaal opnieuw beginnen. Mam had nu de zorg voor Dad en drie kinderen en hielp ook mee in de slagerij. En dat deed ze weer goed, eerst in de Rietgrachtstraat en later zijn ze overgestapt naar een grotere slagerij op de Johan de Wittlaan. Ik kan me nog herinneren dat we, inmiddels met ons zessen, in een flatje boven de slagerij woonden. Mam deed weer wat ze doen moest, regelde het huishouden en was daarnaast ook actief in de slagerij en maakte: bami, nasi, balkenbrij en heerlijke vleessalade al lang voordat Johma bekend werd, en ze deed dat goed! Als Dad ’s avonds naar boven kwam, had Mam ons al te eten gegeven, gewassen en de pyjama’s aan laten trekken en daarna mochten we, voordat we naar bed gingen, nog even ravotten met Dad. In de avonduren breide Mam, voor iedereen truien, dassen, mutsen, borstrokken en zelfs sokken waar tijdens het breien, van alle kanten, gevaarlijke breipennen uitstaken en als er een breisel klaar was kwam er een labeltje in met de tekst: ‘Handgebreid door MAM’. Ze was ook goed in haken en ze haakte altijd sokjes voor de klanten die een baby kregen. Later heeft ze nog een breimachine gekocht om sneller te kunnen breien en ze zei altijd dat ze dan een trui klaar kon hebben voordat de wol op was.

Als in de zomer de zaak dicht ging en Dad vakantie had, werd het vleesbusje goed schoongemaakt en volgeladen met alle kampeerspullen die Mam had klaar gezet en vertrokken we met z’n allen, om te gaan kamperen in Ruurlo. Hele dagen lekker spelen op de camping en in de bossen.

’s Avonds kregen we van het gaspitje macaroni met heel veel gebakken plakjes ‘smac’. ’s Nachts sliepen er een stel van ons op een matras in het vleesbusje en de rest in het tentje. Later hadden we een ‘kip’ caravan, waarmee we met z’n allen nog naar Duitsland, Oostenrijk en Italië zijn geweest. We hebben ook met de caravan verschillende seizoensplekken gehad, op campings, in de buurt van Arnhem. Dad bracht Mam en kinderen dan voor het weekend daarna toe, terwijl hij zelf zaterdags terug ging naar de zaak. Mam zorgde weer dat alles geregeld was en dat het eten klaar stond als Dad terugkwam. Het was reuze gezellig, we hebben heerlijk kunnen ravotten en spelen en we leken wel een stelletje zigeuners want van Mam mocht alles, als we maar lekker bezig waren. De zomers en de vakanties waren altijd zo voorbij.

Van de Johan de Wittlaan zijn we verhuisd naar de Statenlaan, een huis met veel ruimte en een fijne tuin. Daar hebben de vijf kinderen, Mam en Dad een heerlijke tijd gehad, maar er was ook verdriet omdat ze, in die jaren, twee dochtertjes zijn verloren. Maar mam was een nuchtere vrouw en ze deed wat ze doen moest en alles was tot in de puntjes geregeld en georganiseerd. Het was altijd netjes bij ons in huis, maar gelukkig was Mam geen slaaf van haar werk, want ze deed het huishouden altijd onder het Australische motto van: This house is clean enough to be healthy and dirty enough to be happy

Het huis in de Statenlaan was een ruime woning en daarom heeft Mam nog één van haar broers met zijn vrouw en drie kinderen, een paar maanden, bij ons in huis genomen omdat ze tijdelijk geen onderkomen hadden. Zelfs een neefje heeft nog anderhalf jaar bij ons gewoond en ook een nichtje heeft, om aan te sterken, geruime tijd bij ons gelogeerd. Mam deed daar nooit moeilijk over en weer deed ze wat ze moest doen en ze deed dat goed. Ze heeft zelfs in die tijd nog het kruidenier- en groenten-vak diploma gehaald, zat nog een paar jaar in een schoolbestuur en heeft ook weer pianolessen genomen en kwam zelfs zo ver dat ze naar het conservatorium zou kunnen gaan. Een van haar lievelings muziek stukken was “Für Elise” van Beethoven, dat werd zo vaak geoefend op de piano dat wij dat stuk wel konden dromen.

Toen Dad de kans kreeg een de slagerij in het city-centrum van Arnhem over te nemen, hebben Mam en Dad, zonder problemen, alles weer opgepakt en zijn naar de bovenwoning in de Jansstraat verhuisd. Mam heeft daar weer, met veel plezier, in de winkel achter de toonbank gestaan, het was haar lust en haar leven. Na een korte tijd in de Jansstraat gewoond te hebben, zijn we naar een prachtige woning in de bossen bij Heelsum verhuisd.

Zo langzamerhand gingen wij kinderen het huis uit en uiteindelijk zijn Mam en Dad weer terug verhuisd naar Arnhem waar ze met de twee meisjes in een groot appartement aan de Bergstraat zijn gaan wonen. De meisjes hebben daar niet lang gewoond en zijn vrij snel ook op hun eigen gaan wonen. Omdat de kinderen het huis uit waren, kregen Mam en Dad wat meer tijd voor hun zelf en hebben regelmatig reizen gemaakt naar o.a. Australië, Amerika en Turkije. Er werd een camper aangeschaft en ze zijn veel uitstapjes door heel Europa gaan maken. Mam vond het heerlijk om in het keukentje voor Dad te koken en in het zonnetje, voor de camper, te kaarten, te lezen of te puzzelen. Na de camper hebben ze nog een kleine caravan gehad, waar ze ook veel mee op pad zijn geweest. Uiteindelijk zijn ze gestopt met werken en van Arnhem naar Velp verhuisd naar een kleinere, compacte flat.

Mam is toen nog fanatiek lid geworden van een bridgeclub want als je iets doet, doe je het goed en ze had toen voor het eerst in haar leven een andere ‘partner’ namelijk een bridgepartner, maar gelukkig was Dad niet jaloers. Als het weer goed was gingen ze vaak naar hun chaletje in Otterlo, waar ze heerlijk genoten van de rust en de natuur. In de koude maanden zijn ze nog acht achtereenvolgende jaren naar Australië gegaan om daar, bij mijn oudste zus die daar woont, te overwinteren. Maar daar kwam langzamerhand ook een einde aan en Mam werd steeds slechter ter been en kwam niet vaak meer de deur uit. Het liefst keek ze tv, maakte kruiswoordpuzzels, legde een kaartje en kookte voor Dad, dagelijks een lekker maaltje, want wat ze doen moest deed ze en dat deed ze goed.

Op 8 mei 2011 toen ze 60 jaar getrouwd waren hebben Mam en Dad nog een fantastische dag gehad met alle familie, kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen en waar Mam in de volle belangstelling stond. Daarna heeft ze zich steeds meer terug getrokken en wilde alleen nog maar eigen mensen om zich heen hebben en het liefste Dad, maar hij moest wel dagelijks met haar een potje kaartje. Uiteindelijk ging het steeds slechter met haar en is ze in oktober 2016 in het ziekenhuis opgenomen om daarna via Regina Pacis in de Drie Gasthuizen terecht te komen, waar ze bijna een jaar gelegen heeft. Mam was daar een lieve bewoonster en had prima verzorgsters om haar heen, ze heeft gelukkig geen pijn gehad en is ook nooit bang geweest. Zo heeft ze op dinsdag 30 januari 2018 haar ogen gesloten en is rustig ingeslapen en het was goed zo.

Mam, Je hebt gedaan wat je doen moest en je deed het goed! Dank je wel Mam.

Prachtige jaren, niet treuren dat ze voorbijgingen, glimlachen dat ze er geweest zijn.